İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç gazetecilere yaptığı açıklamada, iktisatta öne çıkan mevzulara ve iş dünyasının beklentilerine ait değerlendirmelerde bulundu. Daha önce kredilere erişimle ilgili badire olduğunu anımsatan Avdagiç, artık kredi maliyetlerinin yüksekliğinin konuşulduğunu söyledi.
Avdagiç, iş dünyası olarak kurun gerçekçi bir patikada ilerlemesinin Türkiye’nin ihracatla ilgili amaçlarına ulaşmasında kıymetli olduğunu belirterek, “İş dünyasının en acil tahlil beklediği 3 sorunu var. En kıymetli mevzu, Türkiye’nin ihracatla ilgili amaçlara ulaşma konusunda asla takılmaması lazım. Bunun için en değerli bahislerden bir tanesi, kurun gerçekçi olması. Burada kurun yükselmesini yahut düşmesini söylemiyorum. Bize nazaran kurun gerçekçi olmasının en değerli göstergesi, enflasyon artışıyla kur artışı ortasındaki korelasyonun bozulmaması” dedi.
Avdagiç, Dövizdeki ani hareketin enflasyon ile kur artışı ortasındaki korelasyonu bozduğunu vurgulayarak, iş dünyasının ‘makul ve istikrarlı bir kur seyri’ beklediğini vurguladı.
“Genlerimizde dövizin ani değişikliğine karşı savunma var”
Avdagiç, “2023 yılına dolarda 19 lirayla başladık, yaklaşık 29 lirayla bitirdik fakat yıl içinde kabaca demek ki her ay 0,9 liralık bir artış var. Aritmetik olarak, fakat o denli olmadı. Dolar 5-6 ay 19 lirada gitti, sonra çok süratle 27-28’e çıktı. Daha önceki periyotlarda de tıpkı bu halde süratli çıkışlar oldu. Münasebetiyle hâlâ bizim genlerimizde dövizin ani değişikliklerine karşı bir savunma düzeneği var iş dünyasında. Bu beklentinin ortadan kalkması çok kıymetli. Zira buna bağlı olarak beşerler tasarruflarını daha çok TL’de değerlendirecekler, daha çok öngörüde bulunup, pahalı para cinsinden kredi gereksinimlerini karşılayabilecekler. Bizim şu anda beklentimiz, makul ve istikrarlı bir kur artışı. Burada yüklü olarak tahminen her vakit enflasyon yüzde 40 ise kur yüzde 40 olmasa bile yüzde 36 arttığı vakit korelasyon bozulmamış demektir. Lakin enflasyonun yüzde 40 olduğu yerde kur yüzde 20 artarsa, kurun ihracat üzerinde bir tesiri yoktur telaffuzunu asla gerçek bulmuyoruz. Biz bu çizgideyiz” halinde konuştu.
Kur ile ilgili sayı söylem edilmesinin tehlikeli olduğunu tabir eden Avdagiç, “Bana nazaran “kur şu kadar” olmalı söylemi tehlikeli. Dövizin 30 lira olduğu yerde, 40-45 lira olsun demek çok önemli bir zıplama manasına geliyor. Süratli artış da süratli iniş de sizi çarpar. Bu nedenle biz gerçekçi, istikrarlı, enflasyonla korelasyon içinde bir kur olmasını istiyoruz. Biz hiçbir vakit sayı söylem etmiyoruz, bunun yanlışsız olduğunu da düşünmüyorum. Mesela doları 25’e düşürürdünüz; o vakit enflasyon da düşer, ihracat da. Lakin ithalat patlar. Sonra dış ticaret açığını nasıl yöneteceksiniz. Yani o vakit yıllardır çözemediğimiz sorunu daha da derin bir hale getirmiş olacaksınız” diye konuştu.
“Enflasyonu çok süratli biçimde tek haneye indirmemiz lazım”
İTO Lideri Avdagiç, son devirde kredi maliyetlerinin yükseldiğine dikkat çekti. “Daha önce kredilere erişimle ilgili problem vardı, artık ise temel bahis kredi maliyetlerinin yüksekliği” diyen Avdagiç, “Şunu da iş dünyası olarak çok net biliyoruz ki, enflasyonda dilek edilen aşağı hakikat bir eğilim ortaya çıkmadıkça, kredi faizlerinin geriye düşmesinin, hem Türkiye hem dünya iktisat realiteleri manasında bir karşılığı yok. Enflasyonu çok süratli formda tek haneye indirmemiz lazım. Tek haneye indikten sonra da kalıcı olması, hatta daha aşağı gelmesi lazım. Yüzde 9-9,5 bile şu an yüksek bir oran.”
“Sağladığımız ilerlemeleri yeni TCMB Liderimizle da sürdüreceğiz”
“İş dünyasının daha süratli ve tesirli halde ileri gitmesi için gerekli mevzuları, muhataplarımızla, Bakanlarımızla, ilgili kurumlarla, lokal idarelerle paylaşmaya devam edeceğiz” diyen Şekib Avdagiç, “Umudumuzu kaybetmiyoruz. Bizim iş dünyasının temsilcileri olarak hiçbir vakit umutsuz olma lüksümüz de yok, niyetimiz de yok. Bilhassa Gaye Hanım’ın kısa kaldığı periyotta bile hem genel hem birebir toplantılarda birçok mevzuyu kendisine aktardık ve hiç kamuoyuna aktarmadığımız birçok hususta çok net ilerlemeler sağladık. Münasebetiyle yeni TCMB Lideri Sayın Fatih Karahan ile de birebir süreç devam edecek. Bu makamda olanların bizim üzere iş dünyasının taleplerini dikkate aldıklarını görüyoruz. Tüm Bakanlıklarla irtibat kanallarımız açık, mevzularımızı aktarabiliyoruz. İş dünyasının önündeki süreçlerde işgücüne ulaşım, yabancı konuklarımızın istihdam siyasetinin gözden geçirilmesi üzere birçok mevzu gündemimizde. Radarımızda yalnızca enflasyon, TCMB, finansmana ulaşma yok. Çok farklı alanlarda çok sayıda mevzuyu yetkililere ulaştırıyoruz” formunda konuştu.
“İthalat cazip hale getirilmemeli”
İş dünyasının acil tahlil beklediği ikinci mevzunun ise ithalatın cazip hale getirilmemesi olduğunu kaydeden Avdagiç, “İhracatın istikrarlı büyümeye devam etmesini, ithalatın makul bir formda yatay seyirde hatta gerilemeye devam etmesini bekliyorsak, bizim kesinlikle ihracatın ithalatı karşılama oranını daima bir halde yüzde 80’in üzerine çıkarmamız lazım. Kalan yüzde 20’yi de turizm, hizmet ihracatıyla karşılayıp bir istikrar sağlamalıyız.
Çözüm bekleyen üçüncü mevzu olarak da yurt içi kaynakların efektif ve hakikat yönlendirilmesini işaret eden Avdagiç, “Yurt içi kaynakların efektif ve gerçek yönlendirilmesi çok kıymetli. Zira siz bu mevzuda algıyı ve beklentiyi yanlışsız yönetemezseniz, beşerler dövizde kalmaya devam ederler. Tasarrufları lakin bankalarda ancak yastık altında dövizde kalmaya devam eder” dedi.
“Ücretliler kısmı üzerindeki vergi ‘aşırı tabana’ yayıldı”
Verginin tabana yayılması konusuna değinen Şekib Avdagiç, bunun iş dünyası üzerinde yeni bir yük oluşturacağını düşünmediğini aktardı. Avdagiç, “Bu bahiste Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek’e yüzde 100 katılıyorum. Bununla bir arada ücretliler kısmı üzerindeki ‘aşırı tabana’ yayılan verginin de, daha rasyonel hale getirilmesi lazım. Patronun cebinden yıllık çıkan 100 liranın 51 lirası çalışanın eline geçiyor. Çalışan da bu vergi dilimlerindeki durumdan ötürü, çabucak ikinci ayda ikinci dilime, dördüncü ayda dördüncü dilime geçiyor. Burada patron de mağdur oluyor, çalışan da bordroda gördüğü sayının yüzde 40’ını SGK ve vergi dilimi olarak ödediğini görüyor” diye belirtti.
“Ne işte ne okulda 1 milyon genci iş dünyasına çekmeliyiz”
Yapılan araştırmalara nazaran Türkiye’de ‘ne işte ne okulda’ olan genç sayısının 3 milyona yaklaştığını tabir eden Avdagiç, “Türkiye’de ‘ne işte ne okulda’ olan gençlerimizin sayısı AB’nin 2,5 katı. 3 milyona yakın gencimiz ne işte ne okulda. Bizim ne yapıp edip Türkiye’de ‘ne işte ne okulda’ olan 3 milyona yakın gencin, 1 milyonunu iş dünyasına çekmemiz lazım. Genç nesli lakin teşebbüsçü lakin çalışan olarak, endüstride ve ticarette çalışan eleman olarak iş dünyasına katmamız lazım. Bizim kuşağın da çok büyük sorumluluğu var. Bu çocukları okuttuk, bunları adeta bir akvaryumda büyüttük. Bu gençler şu anda hâlâ anne-babanın verdiği harçlıkla, çalışmadan, üretmeden, iş dünyasına girmeden hayatlarını sürdürmeye devam ediyorlar. Biz burada ifrat ile tefrit ortasında, biraz ifrat tarafındayız üzere. Öteki bir ekstrem duruma gidip staj yapmaya gelen çocuğa yalnızca fotokopi çektirip 4 hafta sonra göndermemeliyiz. Bir öğrenci torna tezgahının, CNC tezgahının başına geçmeden, torna-tesviye kısmından mezun olmamalı” dedi.
