Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Başekonomisti Ralph Ossa, global iktisattaki görünüm, birçok ülkedeki para siyasetindeki sıkılaşma ve jeopolitik tansiyonların ticarete tesirlerine ait AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Yüksek güç fiyatları, artan enflasyon, sıkılaşan para siyaseti ve Çin iktisadında salgından sonra toparlanmanın beklentinin altında kalması nedeniyle global ticaretteki büyümenin bu yıl keskin bir biçimde yavaşladığını söz eden Ossa, bu faktörlere bağlı olarak global ticarete ait büyüme öngörülerini düşürdüklerini kaydetti.
Ossa, global ekonomik büyümedeki yavaşlamanın ithalat dahil tüm eserlere olan talebi azalttığına dikkati çekerek, “Geçen yıl enflasyon birçok ülkede 1980’lerden beri görülmeyen düzeylere çıktı. Yüksek enflasyon karşısında, faiz oranlarını uzun yıllar sıfır düzeyinde tutan merkez bankaları para siyasetini sıkılaştırmaya başladı. Sıkı para siyaseti, global ticarette 2022’nin son çeyreğinde başlayan düşüşün kıymetli faktörlerinden biri oldu.” diye konuştu.
Yüksek faiz oranlarının şirketlerin yatırım harcamalarını kısmasına ve hane halkının kısa vadede tüketimini azaltmasına yol açtığını aktaran Ossa, “Bu da daha zayıf ithalat ve ihracat talebi demek. Ekonomistler, iktisat yavaşladıkça ticaretteki büyümenin daha da zayıfladığını gözlemliyor. Bu nedenle WTO olarak, şu anda global ticarette bu yıl yüzde 0,8 büyüme öngörüyoruz. Geçen yıl bu oran yüzde 3 olmuştu.” bilgisini paylaştı.
“Enflasyondaki yavaşlama, yumuşak iniş ve daha erken toparlanmanın işaretini veriyor”
Ossa, global ticaretin 2008-2009’daki mali krizden beri global iktisatla birebir oranda, ortalama yüzde 2,7 büyüdüğünü lisana getirerek, şöyle devam etti:
“Bu ilgiyi sürdürmek için ticaretin 2023’te beklentinin altında büyüme göstermesinin akabinde, 2024’te global iktisattan daha süratli büyümesi gerekecek. Dünyada enflasyonun yavaş bir halde gerilediğini dikkate aldığımızda, 2024’te global iktisattaki büyümenin yüzde 2,5 ve ticaretteki büyümenin de yüzde 3,3’e yükselmesini bekliyoruz. Şayet, faiz oranlarındaki artışla enflasyonun süratle düşürülmesi sağlanırsa, merkez bankaları da faiz oranlarında daha kısa mühlet içinde düşürme yoluna gidebilir. Bu da global iktisat ve ticaretin büyümesini sağlar. Son bilgiler enflasyonun yavaş bir formda gerilediğini gösteriyor. Bu yavaşlama, yumuşak iniş ve daha erken bir toparlanmanın işaretlerini veriyor.”
Öte yandan, ABD ve Avro Bölgesi’nde yılın üçüncü çeyreğine ait enflasyon bilgilerindeki gerilemenin kaygıların bir kısmını giderse de birtakım gelişmekte olan ülkelerde enflasyonda yine artış eğilimi görüldüğüne işaret eden Ossa, Çin ekonomisindeki beklenenden keskin yavaşlamanın da global ticaretteki büyüme için risk oluşturduğunu söyledi.
Jeopolitik tansiyonlara bağlı olarak ticaret modelleri değişiyor
Ossa, güç fiyatlarının ticaretteki büyümede kıymetli bir faktör oluşturduğunu belirterek, “Eğer tedarikte kesintiler meydana gelirse, güç fiyatları tekrar artabilir ki bu da birtakım ithalatçı ülkelerde resesyonu tetikleyebilir. Orta Doğu’da son devirde tansiyonun artması, yarattığı insani felaketin yanı sıra güç arzında bu türlü bir aksama ihtimalini artırıyor. Çatışma bölgesel olarak nispeten sonlu kalsa da hali hazırda ekonomik büyüme üzerinde baskı oluşturabilecek ve dünya ticaretinin toparlanmasını engelleyebilecek belirsizlikleri artırdı.” değerlendirmesinde bulundu.
Rusya-Ukrayna Savaşı dahil olmak üzere jeopolitik tansiyonların arttığını lakin bu tansiyonlar sonucunda “küreselleşmenin bir yere gitmediğini” söz eden Ossa, Avrupa ülkelerinin Rus petrol ve gaz arzına erişimi kaybettikten sonra birçok öteki ülkeden güç ithal edebildiğini anımsattı.
Ossa, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Jeopolitik tansiyonlara bağlı olarak ticaret modelleri değişiyor lakin buna deglobalizasyon demezdim. WTO olarak, ticaretin bölgesel siyasi çizgilere nazaran tekrar şekillendiğine ait işaretleri gözlemliyoruz. Birtakım ülkeler siyasi açıdan benzeri niyetlere sahip ortaklarla daha fazla ticaret yapmaya başladı. Bu, jeopolitik tansiyonları yansıtsa da birebir vakitte salgın öncesi ticaret modellerine geri dönüşe de işaret ediyor olabilir. Bu açıdan, ticaretin globalleşmeden geniş çaplı halde uzaklaştığına ait ispatlar hala epey sonlu.”
Özellikle besin üzere temel gereksinimlerin ticaretinde tüm ticaret kanallarının açık tutulması gerektiğinin altını çizen Ossa, Etiyopya üzere ülkelerin savaştan evvel buğday tedarikinin büyük kısmını Rusya ve Ukrayna’dan sağladıklarını anımsatarak, “Ancak ticaret yoluyla bu ülkeler alternatif tedarikçilere ve ikame eserlere ulaşabildiler. Ticaret kısıtlarını en az düzeyde tutarak, ticarete mevzu eserler en çok gereksinim duyulan bölgelere ulaştırılabilir. Bu her vakit akılda tutulması gereken bir durum.” değerlendirmesinde bulundu.
