İran’ın desteklediği Yemen’deki Husilerin Kızıldeniz’de Babu’l Mendep Boğazı’nda İsrail ile kontaklı ticari gemilere yönelik başlattığı ataklar sonrası denizcilik şirketlerinin rotalarını Ümit Burnu’na çevirmesi nedeniyle gemilerin seyahat müddetleri 10 ila 14 güne uzuyor. Birtakım gemilerin seyahat müddetlerinin 20 güne kadar uzadığı belirtiliyor.
ABD ve İngiltere öncülüğünde Husilere karşı başlatılan akınlar ve denizcilik şirketlerine bölgeyi kullanmamalarının tavsiye edilmesinin akabinde Kızıldeniz’deki gemi trafiği süratle azalmaya devam ederken, Ümit Burnu’nu dolaşan gemilerin seyahat müddetleri ve maliyetlerindeki artış nedeniyle navlun fiyatları katlandı.
Kızıldeniz’deki tansiyonda yaklaşık üç ay geride kalırken, navlun fiyatlarındaki artış sürat kesmesine karşın, fiyatlar hala hayli yüksek seyrediyor.
Denizcilik araştırma şirketi Drewry’nin Dünya Konteyner Endeksi’nden derlenen bilgilere nazaran, 40’lık konteyner bileşik endeksi 30 Kasım’da 1382 dolar düzeyinde idi.
Kızıldeniz’de tansiyonun tırmanması ve gemilerin rotalarını süratle daha uzun bir rota olan Ümit Burnu’na kaydırmasına bağlı olarak fiyatlar, sekiz hafta boyunca artarak 25 Ocak’ta 3 bin 964 dolara kadar çıkmıştı. Navlun fiyatları bu periyotta yüzde 186,8 arttı.
40’lık konteyner bileşik endeksi 1 Şubat prestijiyle 3 bin 824 dolara, 8 Şubat prestijiyle da 3 bin 786 dolara indi. Böylelikle fiyatlar, son iki haftada yüzde 4,5 geriledi.
Ancak, navlun fiyatları 8 Şubat prestijiyle geçen yılın tıpkı haftasına nazaran yüzde 90 artış gösterirken, 30 Kasım’daki düzeyine nazaran de yüzde 174 ve salgın öncesi düzeyinden yüzde 167 daha yüksek.
Şanghay-Cenova sınırında 40’lık konteynerin navlun fiyatı 8 Şubat prestijiyle haftalık bazda yüzde 11 gerileyerek 5 bin 225 dolar, Şanghay-Rotterdam çizgisinde yüzde 5 düşüşle 4 bin 426 dolar ve New York-Rotterdam sınırında ise yüzde 4 azalarak 611 dolar oldu. Fiyatlar, Şanghay-Los Angeles sınırında bu devirde yüzde 8 yükselerek 4 bin 771 dolara ve Şanghay-New York sınırında yüzde 2 artışla 6 bin 268 dolara çıktı.
Kızıldeniz’de tahlil bulunana kadar kriz sürebilir
Uzmanlar nakliye şirketlerinin planlamalarını ve bütçelerini daha uzun rotaya nazaran ayarlamaya ve tansiyon sürmesine karşın birinci periyotta yaşanan telaşın olağanlaşmaya başladığını tabir ediyor.
Kızıldeniz’deki tansiyonun ABD’yi etkilemediğini lakin Avrupalı ithalatçıların krizden en çok etkilenen kesim olduğunu lisana getiren uzmanlar, Kızıldeniz’de bir tahlil bulunana kadar krizin bir müddet daha devam edeceğini öngörüyor.
Konteyner hacmi yüzde 80 azaldı
Almanya merkezli iktisat araştırma kuruluşu Dünya İktisadı için Kiel Enstitüsü (IfW Kiel) bilgilerine nazaran, Kızıldeniz’den taşınan yük ölçüsü geçen yıl aralıkta yarıdan fazla düşüş gösterirken, ocakta Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’ndan geçen konteyner sayısı kriz öncesine nazaran yüzde 80 daha az.
Gemilerin Afrika ve Ümit Burnu’nu dolaşması nedeniyle güney ve Kuzey Avrupa’daki limanlara varışlar gecikiyor. Hamburg ve Bremerhaven’in yanı sıra Rotterdam ve Antwerp’te, Ocak 2024 prestijiyle 2023 ortalamasına nazaran yüzde 25 daha az gemi yanaşıyor.
Kiel Ticaret Göstergesi Lideri Julian Hinz, şu anda konteyner gemilerinin yepyeni planlarına kıyasla değerli ölçüde geciktiğini ve bunun da birçok Avrupa limanına daha az gemi gelmesine neden olduğunu lisana getirdi.
Ancak daha uzun seyahat rotalarının lojistik planlamalarda hesaba katılmasıyla bu farkın olağanlaşacağını belirten Hinz, “Özellikle global olarak sevk edilen malların ölçüsü, global ticaretin krizde olmadığını, ticaretin stabil kaldığını gösteriyor. Kimi şirketler teslimat gecikmelerinden muzdarip olsa da genel olarak ham unsur yahut tüketim mallarında rastgele bir kısıt beklenmiyor. Ticaretteki canlılığın bir nedeni de Çin Yeni Yılı olabilir, zira Çin’de ticaret ekseriyetle tatillerden evvel artar lakin sonrasında azalma eğilimi gösterir.” sözlerini kullandı.
Maersk, Süveyş Kanalı’ndan geçişlerin başlamasıyla fiyatlarda olağanlaşma bekliyor
Danimarkalı denizcilik şirketi Maersk Üst Yöneticisi Vincent Clerc, yaptığı açıklamada, şirketin konteyner hacminin üçte birinin Kızıldeniz trafiğindeki aksamalardan etkilendiğini belirterek, gemilerinin yine Kızıldeniz’den geçişlere başlaması için bunun kalıcı olarak devam edeceğinden emin olmaları gerektiğini söyledi.
Clerc, mevcut durumun navlun fiyatları ve gemicilik şirketlerinin karlarının büyük artış gösterdiği salgın periyoduyla karşılaştırılamayacağını ve Süveyş Kanalı’ndan gemi geçişlerinin başladığı anda fiyatların süratle düşeceğini söz etti.
Pekçok şirket rota değiştirdi
Yemen’deki Husilerin Kızıldeniz’de Babu’l Mendep Boğazı’nda İsrail ile kontaklı gemilere taarruzları sonrası Maersk, gemilerin rotasını Ümit Burnu’na çeviren birinci şirketler ortasında yer almıştı. Maersk, gemilerinden birinin Husilerin saldırısına uğramasının akabinde 5 Ocak’ta yaptığı açıklamada, Kızıldeniz-Aden Körfezi’nden geçiş yapacak tüm gemilerinin yakın gelecekte Ümit Burnu etrafından güneye yönlendirilmesine karar verildiğini bildirmişti.
Dünyanın en büyük konteyner şirketi İtalyan-İsviçre ortaklı Mediterranean Shipping Company, Alman nakliyat şirketi Hapag-Lloyd, Fransız gemicilik şirketi CMA CGM ve İngiliz güç şirketi bp, bölgedeki seferlerini askıya almış ve gemilerin rotasını Ümit Burnu’na kaydırmıştı.
Danimarkalı tanker şirketi Torm, Kızıldeniz’in güneyinden tüm geçişlerini durdururken, güç şirketi Shell de Kızıldeniz’den geçişlerini askıya almıştı.
Katar’ın Avrupa’ya giden sıvılaştırılmış doğal gaz kargolarında da uzayan transit uzaklıkları nedeniyle 10-12 günü bulan gecikmeler yaşanacağı açıklanmıştı.
Küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12’si Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlayarak Avrupa ile Asya ortasındaki en kısa rotayı sunan Süveyş Kanalı üzerinden yapılıyor.
