Bir sene evvel Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki iki zelzele ile 11 vilayette büyük can kaybı ve yıkım yaşandı. Yapılan resmî açıklamalara nazaran 53 bin 537 vatandaşımız öldü, 107 bin 213 vatandaşımız ise yaralandı. Yaşanan kayıplar nedeniyle zelzele asrın felaketi olarak tarihe geçti.
Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV) tarafından sarsıntının ekonomik tesirleri hakkında yapılan araştırmaya nazaran, devasa yıkımın maliyeti de devasa boyutta oldu. Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) tarafından Mart 2023’te yayınlanan Kahramanmaraş ve Hatay Zelzeleleri Raporuna nazaran sarsıntının maliyeti yaklaşık 104 milyar dolar oldu.
Deprem sebebiyle oluşan hasarın en değerli kısmı yaklaşık 57 milyar dolar ile konut hasarında gerçekleşti. Kamu altyapısı ve hizmet binaları 13 milyar dolar ve konut hariç özel kesim hasarı 12 milyar dolar oldu.
2023 yılında harcanan meblağ ulusal gelirin yüzde 3,7’si
Araştırmada, sarsıntı harcamalarının 2023 yılı bütçesi üzerindeki yükü yüksek olduğu belirtildi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 15 Ocak 2024 tarihinde yapmış olduğu basın açıklamasında, zelzeleye yönelik gereksinimler için 2023 yıl sonunda harcama fiyatının 950 milyar TL (milli gelirin yüzde 3,7’si) düzeyine ulaştığını açıkladı. Orta Vadeli Programda (2024- 26) sarsıntı kaynaklı bütçe ödeneklerinde 2024 yılında zelzele kaynaklı masrafların ulusal gelire oranını yüzde 2,5, 2025 yılında yüzde 0,9 ve 2026 yılında ise yüzde 0,8 olarak hedeflendiği görülüyor. Zelzele kaynaklı harcamalar 4 yıllık devirde ulusal gelirin yaklaşık 8 puanına denk düşüyor.
İhracatta yüzde 13’lük düşüş
İl bazında bilgilere nazaran 2023 yılında zelzele bölgesinde toplam ihracat bir evvelki yıla nazaran yüzde 13 oranında azaldı. En sert düşüşler yüzde 53 ile Osmaniye, yüzde 30 ile Adıyaman ve Kahramanmaraş’ta, yüzde 28 ile Hatay’da yaşandı. Bölgesel ihracattaki düşüş, Türkiye’nin 2023 yılı ihracatının bir evvelki yıla nazaran yüzde 1 ile hudutlu artmasında tesirli oldu.
İstihdamda büyük kayıplar yaşandı, işsizlik rekor düzeye ulaştı
Deprem sonrasında yaşanan yıkımla bir arada bölge dışına yüksek göç verilmesine karşın zelzele bölgesinde işsizlik rekor düzeyde arttı. İşkur bilgilerine nazaran işsizlik ödeneğine başvuranlar, 2023 yılı Ocak-Kasım periyodunda, zelzeleden en çok etkilenen vilayetler ortasında yer alan Hatay’da yüzde 83, Adıyaman’da yüzde 50, Kahramanmaraş’ta yüzde 46, Malatya’da ise yüzde 40 oranında arttı.
