Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Türkiye Yöneticisi Arvid Tuerkner 2023 büyüme sayılarına bağ ” Beklentilerin üstünde bir büyüme oldu, yeterli bir büyüme oldu. Aslında 2023 güç bir yıldı. Zelzelesi düşünün ve yılın genelinde izlenen unorthodox siyasetleri düşünün… Büyümenin kompozisyonuna baktığımız vakit hizmetlerin bir kesimi olan turizm düzgün bir performans gösterdi. Lojistik tarafı yeterliydi. Tüketim tabiki yüksek. Bu da enflasyonun bir eseri; zira beşerler haracamalarını öne çektiler.
2023’te para siyasetinde gerçek faiz oranları enflasyonun çok altındaydı ve negatifti. Münasebetiyle burada para alıp tüketime harcama açısından biraz daha önü açıktı. İnşaat bölümüne baktığımız vakit da Türkiye’de daima güçlü olmuştur, geçtiğimiz yıl da zelzele münasebetiyle büyümeye biraz daha katkı sağladığını görüyoruz. Özetle, 2023 büyümesini düzgün bir sonuç olarak görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Tuerkner “EBRD’nin küresel Lideri ve ben Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile biraraya geldik. EBRD’nin çalışmalarından bahsettik, önümüzdeki yıla ait olarak planlarımızdan bahsettik ve Türkiye’de yetkililerin de planlarını dinledik. Biz artık ikiz bir dönüşümden bahsediyoruz, yeşil ve dijital dönüşümden. İkisi de çok değerli zira üretimi ve rekabetçiliği artıran özellikler” dedi.
“Geçen sene roller coster gibiydi”
Tuerkner “Geçen sene zorluklar vardı, roller coster üzereydi, oynaklığın çok yüksek olduğu bir yıldı. Türkiye bizim en fazla yatırım yaptığımız en büyük ülke. Geçen yıl da 2,5 milyar euro’luk yatırım yaptık. Geçen sene çok fazla yeşil güç yatırımları gerçekleştirdik ve zelzeleden sonra yaraların sarılması için bir dönüşüm programı yaptık. Yaptığımız yatırımların yüzde 90’ını özel bölüme yapıldı. Bu oynaklıkta ve ekonomik zorluklarda bile çok âlâ yatırımlar bulabiliyoruz. Sıfır karbon konusunda da birçok şirket kendilerine gaye koymuş durumda” diye konuştu.
Enflasyonun hala yüksek kalmaya devam etmesine dikkat çeken Tuerkner “Yeni bir para siyaseti görüyoruz geçtiğimiz yılın ortasından bu yana. Buradaki beklenti enflasyonun Mayıs ayı itibariyle zirve noktasına ulaşacağı sonra adım adım geri geleceği istikametinde. Yeniden de yüzde 40 civarında bir enflasyonla karşılaşabiliriz yıl sonunda. Bu da yıl genelinde negatif gerçek faiz oranı manasına geliyor. Yani siyaset faizi yüzde 45 oranında olsa da enflasyon daha da yüksek ve yılın genelinde de yüksek kalmaya devam edecek. Enflasyon yüksek olduğu sürece çok meçhul bir ortam yaratıyor, fiyatlama davranışları zorlaşıyor, yabancı yatırımcılar ıstırap yaşayabiliyor.
Geçen seneye baktığımız vakit yapay bir formda faizler bir biçimde çok düşüktü sonrasında sert bir formda üst gitti ve bu özel bölümü ve bankacılık dalını de önemli halde etkileyen ve planları değiştiren bir faktör. Şu an itibariyle birtakım şirketlerin kredi alma şartlarında çok fazla dikkatli olmadığını görüyoruz münasebetiyle burada hala belirsizlikler var. Tabi biz şirketleri yatırm yapmalarında desteklemeye devam edeceğiz. Fakat ben yeniden de yeterli yatırımlar olduğunu görüyorum örneğin EnerjiSA ile elektrik ve elektrik dağıtım konusunda yeni bir antlaşma imzaladık ve burada 100 milyar doların zelzele bölgesine Toroslar tarafına yine yapılandırılması için imza attık” dedi.
“Daha fazla yabancı yatırımcının Türkiye’ye gelmesini destekleyeceğiz”
Tuerkner “2024’te de geçen yıla benzeri yatırımlar olacak fakat Türkiye iktisadına bakış açısı daha müspet bu sene zira ortodoks siyasetlere geçiş oldu ve bu da daha fazla istikrar var şu anda. Bu da bize daha fazla itimat veriyor. Kredi kuruluşlarından not artışı da bekliyoruz. Daha fazla yabancı yatırımcının Türkiye’ye gelmesini destekleyeceğiz. Yeşil dönüşümü desteklemeye devam edeceğiz ve tabi zelzele bölgesinin kalkınmasına dayanak vermeye de devam edeceğiz.
Deprem bölgesi için birkaç hafta içinde yeni bir proje daha imzalayacağız ki bu da alışveriş merkezleri ile alakalı. Alışveriş merkezlerinin ziyan görenlerinin yine inşaa edilmesi ve güçlendirilmesi üzerine bir yatırım olacak. Zelzele bölgesi için 1.5 milyar euro’luk iki yıllık bir fon ayırdık ve hali hazırda bunun 800 milyonunu kullandık. Bunun vesilesiyle bankacılık kesimine likidite sağladık ve bankalarda bölgedeki müşterilerine, gereksinim sahiplerine bu likiditeyi kullandırdı. Bölgedeki kobileri de destekledik. Onlar için özel bir danışmanlık programı yaptık. Oradaki hayatı istikrara kavuşturmak için çalışıyoruz” formunda konuştu.
Tuerkner “Yeşil yatırımlar her vakit çok kıymetli ve bunlara devam edeceğiz. Özel Kesim için, 2035’e kadar yüzde 65 oranında güç üretim kapasitesinin yenilenebilir güçten gelmesi gerekiyor. Sonrasında her dalın belediyeler olsun kentler olsun üretim muhtaçlıklarının yeşil yatırımla olması gerekiyor. Yani biz bunu finansal manada destekleyebiliriz. Özel Kesime mesajım yatırım yapmaya devam edin yani güç bir yıl olsa da uzun vadeye bakmamız gerekiyor zira burada net sıfıra ulaşabilmek için karbonda yatırımları sürdürmemiz gerekiyor” dedi.
