Kanunla, 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar nedeniyle genel hayata tesirli afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, bu zelzelelerin ve ardından meydana gelen sarsıntıların tesiriyle oluşan hasarlarla ilişkili olması kaydıyla, hak sahipliğine ait süreçler hariç olmak üzere hasar tespit raporlarına dayalı olarak tesis edilen idari süreçlere karşı açılan iptal davalarında yeni tarzlar getiriliyor. Düzenlemeyle yargı süreçlerinin hızlandırılması amaçlanıyor.
Buna nazaran, 10 gün içinde birinci inceleme yapılacak ve dava dilekçesi ile ekleri bildirime çıkarılacak. Savunma verme mühleti dava dilekçesinin bildirisinden itibaren 15 gün olacak; bu mühlet bir keze mahsus olmak üzere en fazla 10 gün uzatılabilecek. Savunmanın verilmesi yahut savunma verme mühletinin geçmesiyle belge tekemmül etmiş sayılacak.
Yürütmenin durdurulması talebine ait olarak verilen kararlara itiraz edilemeyecek.
Keşif ve uzman incelemesi yapılması gereken hallerde, belgenin tekemmülünden itibaren 15 gün içinde keşif yapılacak. Tarafların hak ve menfaatlerinin korunması bakımından mecburilik bulunan hallerde keşif ve uzman incelemesi, birinci incelemeyi müteakiben de yapılabilecek. Eksper raporları 15 gün içinde mahkemeye teslim edilecek. Uzmanlara ve eksper raporlarına, raporun bildirisinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilebilecek.
Duruşma yapılması, tarafların istemine ve mahkemenin kararına bağlı olacak. Duruşma davetiyeleri, duruşma gününden en az 15 gün evvel taraflara gönderilecek.
15 günde karara bağlanacak
Bu davalar evrakın tekemmülünden yahut orta karar, keşif, uzman incelemesi ya da duruşma yapılması gereken hallerde bunların tamamlanmasından itibaren en geç 15 gün içinde karara bağlanacak.
Verilen kesin kararlara karşı bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde istinaf yoluna başvurulabilecek. İstinaf dilekçeleri 10 gün içinde incelenecek ve bildirime çıkarılacak. İstinaf dilekçelerine yanıt verme mühleti 15 gün olacak. İstinaf istemi en geç 2 ay içinde karara bağlanacak.
Tam yargı davalarıyla bu unsur kapsamındaki iptal davaları birlikte görülemeyecek. Bu unsurun yürürlüğe girdiği tarihten evvel birlikte açılmış olan iptal ve tam yargı davaları ayrılacak ve bu davalar bulunduğu etaptan itibaren görülmeye devam edilecek.
Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten evvel açılmış olan davalar hakkında da bu unsur kararları bulunduğu evreden itibaren uygulanacak.
Buna nazaran işlemeye başlamış olan savunma verme mühleti, eksper raporuna itiraz müddeti, istinaf müracaat mühleti ve istinaf dilekçesine yanıt verme müddeti değişmeyecek.
Rezerv yapı alanları tekrar tanımlanıyor
Kanunla, dış finansman imkanlarının Kentsel Dönüşüm Başkanlığına, krediye ait mutabakattaki maksada sadık kalınarak kullandırılmasını sağlamak üzere düzenleme de yapıldı. Kamu Finansmanı ve Borç İdaresinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un “dış borcun tahsisi” tarifine “Kentsel Dönüşüm Başkanlığına” ibaresi eklendi.
Kanunla Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, özel bütçeli yönetim olarak teşkilatlandırılırken Dünya Bankası tarafından finanse edilen kredinin Kentsel Dönüşüm Başkanlığına tahsisli olarak kullandırılmaya devam edilmesine yönelik düzenleme yapıldı.
Afet Riski altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’daki “rezerv yapı alanı” tarifinde değişikliğe gidildi. Rezerv yapı alanı tarifinde yer alan “yeni yerleşim alanı olarak” ibaresi metinden çıkarılırken bu düzenlemenin münasebetinde, uygulamada açılan davalarda, rastgele bir taşınmazın rezerv yapı alanı olarak belirlenebilmesi için meskun alanlar dışında olması gerektiği istikametinde kıymetlendirme yapılarak karar kurulduğu, yerleşim yerlerinde yer alan parsellerin de rezerv yapı alanı olarak belirlenmesinin mümkün olmasının amaçlandığı belirtildi.
Riskli yapı tesbitinde değişiklik
Kanunla riskli yapı tespiti ve Hazine taşınmazlarının kıymetlendirilmek üzere Bakanlığa tahsisine ait misyon, hak ve yetkilerin bundan sonra Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca kullanılmasını sağlamak üzere değişiklik yapıldı.
Buna nazaran, riskli yapı tespiti Kentsel Dönüşüm Başkanlığı yahut idarece resen yapılabilecek. Uygulamada birtakım maliklerce yahut kiracılarca riskli yapı tespiti yapılmasının engellendiği ve kendi bağımsız ünitelerinden tespit için numune alınmasına müsaade edilmediği görüldüğünden, riskli yapı tespitinin, gerekmesi halinde mülki yönetim amiri tarafından verilecek yazılı müsaadeye istinaden kâfi kolluk kuvveti marifetiyle kapalı kapılar yahut alanların açtırılması suretiyle yapılabilmesine imkan sağlanacak.
Riskli yapı tespitine ait bilgileri ihtiva eden tutanak, riskli yapıya asılacak, maliklere e-Devlet Kapısı üzerinden bildirim yapılacak ve ilgili muhtarlıkta 15 gün müddetle ilan edilecek. Tespite ait bilgileri ihtiva eden tutanağın muhtarlıkta yapılacak ilanın son günü hak sahiplerine bildirim edilmiş sayılacak.
Gerçek yahut özel hukuk hukukî bireylerince mülkiyetlerindeki taşınmazların rezerv yapı alanı olarak belirlenmesi talebinde bulunulabilmesi için; bu taşınmazların yapılaşmaya temel arsa metrekaresinin yüzde 30’unun mülkiyetinin bölümüne muvafakat edilmesi yahut birebir ölçünün pahasının dönüşüm projeleri özel hesabına gelir olarak kaydedilmek üzere Kentsel Dönüşüm Başkanlığına verilmesi gerekecek.
Kolluk kuvveti marifetiyle tahliye
Alanlarda uygulama müddetince imar ve yapılaşma haklarının kısıtlanması ve alandaki yapılara verilen elektrik, su ve doğalgaz üzere hizmetlerin durdurulması bahislerinde Bakanlığa verilen misyon ve yetkiler Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca kullanılacak.
İstanbul’da dönüşümü hızlandırmak için başlatılan “yarısı bizden” kampanyasının uygulanabilmesi için hak sahiplerine üretim için mali yardım yapılabilmesine yönelik kanunda düzenleme yapıldı.
Riskli yapıların yıktırılması konusunda Bakanlığa verilen vazife ve yetkiler de bundan sonra Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca kullanılacak.
Riskli yapıların yıktırılması için maliklere tek seferde 90 günden fazla olmamak üzere mühlet verilecek.
Kanun kapsamındaki yapıların tahliyesinin engellenmesi durumunda; mülki yönetim amiri tarafından verilecek yazılı müsaadeye istinaden kâfi kolluk kuvveti marifetiyle tahliye yapılacak.
Başkanlık yahut yönetim tarafından yapılan yahut yaptırılan riskli yapı tespit, tahliye ve yıktırma masrafları, payları oranında maliklerden tahsil edilecek.
Kanun kapsamındaki yapıların tahliyesine ve yıktırılmasına ait olarak tıpkı ve şahsi hak sahiplerine yapılacak tebligat, tahliye ve yıktırmaya ait tutanağın yapıya asılması, maliklere e-Devlet Kapısı üzerinden bildirilmesi ve ilgili muhtarlıkta 15 gün mühletle ilan edilmesi suretiyle yapılacak. Tahliye ve yıktırmaya ait süreç, muhtarlıkta yapılan ilanın son günü birebir ve şahsi hak sahiplerine bildiri edilmiş sayılacak.
