Dünya İstihdam Konfederasyonu (WEC) Lideri Bettina Schaller, global iş gücü piyasalarında büsbütün yeni bir devir yaşandığını belirterek, çalışanların esneklik arayışının giderek arttığını ve birtakım kilit dallarda önemli boyutta yetenek açığı yaşandığını bildirdi.
Schaller, son yıllarda global çapta yaşanan işten çıkarmalar, salgın sonrası değişen çalışma şartları ve dünya ekonomisindeki yavaşlamanın iş gücü piyasalarına tesirine ait soruları yanıtladı.
Yüksek enflasyon ve ekonomilerdeki zayıflamanın tesiriyle son birkaç yıldır geniş çaplı işten çıkarmalar görüldüğünü anımsatan Schaller, teknoloji dalının en fazla etkilenen bölüm olduğunu lisana getirdi.
Schaller, salgın devri de dahil olmak üzere teknoloji dalında uzun yıllar boyunca çok fazla işe alımın olduğunu tabir ederek, bilhassa son iki yıldır görülen işten çıkarmaları bu durumun düzeltilmesi olarak yorumladıklarını söyledi.
“Aynı saatlerde çalışma eğilimi yok”
Yaygın işten çıkarmalara karşın işgücü piyasalarının direnç gösterdiği ve işsizliğin 2023’te global çapta yüzde 0,2 azalarak yüzde 5,1’e gerilediği bilgisini paylaşan Schaller, “Ancak beşerler salgın devri öncesinde olduğu üzere artık tıpkı saatlerde çalışma eğiliminde değil” dedi.
Schaller, salgın periyodu ve sonrasında uzaktan ve hibrid çalışmayı deneyimleyen çalışanların tam vakitli olarak ofise geri dönmeye direndiğini gördüklerini kaydederek, tüm gelir düzeylerindeki ülkelerde, ortalama çalışma saatlerinin 2019’daki düzeylerin altında kalmaya devam ettiğini ve sonuç olarak, kimi gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerde bakım, ulaşım, perakende, imalat ve inşaat üzere kilit bölümlerde işgücü açığının önemli boyutlara ulaştığını bildirdi.
Şu anda işgücü piyasalarında büsbütün yeni bir periyot yaşandığını belirten Schaller, şöyle devam etti:
“Bana nazaran bu devrin en belirleyici dinamiği çalışanların giderek artan ‘esneklik’ arayışı. Çalışma durumunda olan profesyoneller artık yalnızca maaş değil çalışma saatleri, nerede çalışacakları, ne çeşit toplumsal ve ek gelirleri olacağı üzere birçok mevzuda daha yüksek taleplerde bulunuyorlar. Birçok ülkede, hür çalışanların oranı maaşlı çalışanları geçmeye başladı. Bilhassa sıhhat ve bilgi teknolojileri bölümleri başta olmak üzere farklı kesimlerde giderek daha fazla profesyonel esnek kontratlarla çalışmayı benimsiyor yahut proje bazlı çalışıyor. Örneğin ABD’de, ‘seyahat eden hemşire’ kavramının süratle yaygınlaştığını ve bu formda çalışan hemşire sayısında patlama olduğunu gördük. Bu beşerler bir hastane çalışanı olmak yerine özel istihdam hizmetleri ajanslarına katılıyor ve kendi taleplerine nazaran esnek kontratlar yaparak çalışıyor. Bu yeni dinamik, tüm şirketlerin ve hükümetlerin de adapte olmasını gerektiren bir durum ve birebir vakitte işgücü piyasalarının nasıl işlediğine ait tüm yaklaşımı değerli ölçüde etkiliyor.”
“Yetenek açığı süratle artıyor”
Schaller, çalışanların esneklik arayışı ve iş gücü piyasalarındaki yetenek açığının tıpkı devirde yaşandığına dikkati çekerek, “Burada Global Kuzey ve Global Güney olmak üzere bir ayrım yaşandığını görüyoruz. Avrupa ülkeleri ve ABD’de önemli bir yetenek açığı kelam konusu. Öte yandan, Global Güney dediğimiz daha çok gelişmekte olan ülkelerde geniş bir yetenek havuzu var ve fakat bu ülkelerde de kayıt dışı çalışmanın epeyce yüksek olduğunu görüyoruz” dedi.
Şirketlerin epey dar olan bu yetenek havuzu karşısında çalışanlar açısından cazip olması ve üretimlerini sürdürülebilmeleri için yeni şartlara adapte olması gerektiğine değinen Schaller, iş gücü piyasasındaki yeni dinamikler ve global iktisattaki yavaşlamanın yanı sıra dijitalleşmenin de işgücü piyasasını etkilediğini söz etti.
Schaller, şirketlerin, süreçlerini dijitalleşmeyle uyumlu hale getirmeye çalıştıklarını aktararak, “Hala erken dönemlerdeyiz lakin mevcut çalışanların bir kısmının dijitalleşmenin gerektirdiği yetenekleri olmadığı görülüyor ve bu nedenle dijitalleşmenin tesiriyle önümüzdeki periyotta daha fazla işten çıkarma göreceğimizi düşünüyoruz. Bu da birtakım dallarda iş gücü açığı önemli boyutlarda olmaya devam edecek” değerlendirmesinde bulundu.
İşverenlerin yüzde 75’i aradığı yetenekleri bulamıyor
Yetenek açığı, belli bir marifet setine yönelik talebin piyasadaki mevcut arz tarafından karşılanmadığı durumu söz etmek için kullanılıyor.
Uluslararası iş gücü tahlilleri şirketi Manpower Group’un son araştırmasına nazaran, global çapta patronların yüzde 75’i aradığı yeteneği bulamıyor. Bu oran 2015’te yüzde 38 düzeyindeydi.
Japonya yüzde 85 ile en fazla yetenek açığının görüldüğü ülke olurken, bunu yüzde 82 ile Almanya, Yunanistan ve İsrail, yüzde 81 ile İrlanda, Portekiz ve Hindistan, yüzde 80 ile İngiltere takip ediyor.
Bu oran Türkiye’de yüzde 76, İtalya’da yüzde 75 ve Belçika’da yüzde 74 ve ABD’de yüzde 70. Finlandiya ise yüzde 59 ile en düşük yetenek açığı oranının görüldüğü ülke pozisyonunda bulunuyor.
Sağlık ve hayat bilimleri yüzde 77 ile en yüksek yetenek açığının görüldüğü dallar olarak öne çıkarken, bunu yüzde 76 ile tüketici hizmetleri, bilgi teknolojileri ve ulaşım, lojistik ve otomotiv kesimleri izliyor.
